Γράφει ο Σπύρος Σημάτης
Μάρτυρας Κατηγορίας (ΗΠΑ), 1957
Η ταινία ήταν υποψήφια για έξι Όσκαρ (Καλύτερης Ταινίας, Α’ Αντρικού ρόλου, Β’ Γυναικείου Ρόλου, Σκηνοθεσίας, Μοντάζ και Ήχου), όπου και έχασε σχεδόν σε όλες από τη “Γέφυρα του Ποταμού Κβάι”, του Ντέιβιν Λιν. Το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου την έχει συμπεριλάβει στις 10 καλύτερες ταινίες δικαστικού δράματος.
Στο Λονδίνο της δεκαετίας του ’50, ο Σερ Γουίλφριντ Ρόμπαρτς, ένας δικηγόρος παλαιάς κοπής με κλονισμένη υγεία, αναλαμβάνει την υπεράσπιση του Λέοναρντ Βόουλ, ενός φαινομενικά αδίστακτου προικοθήρα, ο οποίος φέρεται ως ο κύριος ύποπτος, για τη δολοφονία της πλούσιας χήρας, Έμιλι Φρεντς. Όλες οι ενδείξεις, ενοχοποιούν τον κατηγορούμενο, όμως η γυναίκα του, μία παγερή και μυστηριώδης Γερμανίδα, έρχεται στο προσκήνιο, ανατρέποντας συνεχώς τα δεδομένα.
Ο μεγαλύτερος σκηνοθέτης της χρυσής εποχής του Χόλιγουντ, ο Μπίλυ Γουάιλντερ, καταπιάνεται με το ομότιτλο διήγημα της Αγκάθα Κρίστι και μας παραδίδει ένα διαχρονικό διαμάντι που θα ζήλευε ακόμη και ο μετρ του σασπένς, ο σερ Άλφρεντ Χίτσκοκ. Μέσα από μία αρχετυπική δομή whodunit, ο Γουάιλντερ, μας μεταφέρει σε μία μεταπολεμική Ευρώπη, με ανθρώπους δολοπλόκους, γεμάτους σκοτεινά κίνητρα και καλά κρυμμένα μυστικά. Επεμβαίνοντας ο ίδιος στο σενάριο, διανθίζει με κωμικά ευρήματα και καθαρόαιμο βρετανικό χιούμορ, μία ευρηματική ιστορία, η οποία περιστρέφεται γύρω από τη περίφημη αγγλοσαξονική δικονομία. Ο Τσαρλς Λότον, αυτός ο ογκόλιθος της υποκριτικής, ενσαρκώνει με μία πνευματώδη διαύγεια τον εκκεντρικό ποινικολόγο, γεμίζοντας κάθε πλάνο, με την επιβλητική του παρουσία. Η συνύπαρξή του επί σκηνής, με τη σύντροφο της ζωής του, Έλσα Λάντσεστερ, είναι μνημειώδης και δημιουργεί σκηνές ανθολογίας, οι οποίες διανθίζονται επιμελώς με βιτριολικούς διαλόγους. Το αντίπαλο δέος του φλεγματικού Λότον, η ξανθιά ντίβα, Μάρλεν Ντίτριχ, μαγνητίζει τα βλέμματα ακόμη και στα 57 της χρόνια, περιφέροντας σε κάθε πλάνο, ένα αινιγματικό προσωπείο, ακαταμάχητης γοητείας. Τελευταίος, μα επ’ ουδενί καταϊδρωμένος, ο πρώην ζεν πρεμιέ, Ταϊρόν Πάουερ, στον ύστατο ρόλο της καριέρας του, ο οποίος ενώ φαντάζει αρχικά υποτονικός, αποδεικνύει σταδιακά το εύρος των δυνατοτήτων του, ερμηνεύοντας με διακριτική αμφισημία, έναν αμφιλεγόμενο ήρωα. Η παραστατική γραφή της Αγκάθα Κρίστι, βρίσκει στο πρόσωπο του Γουάιλντερ, έναν απρόσμενο σύμμαχο, με απόλυτη γνώση του είδους που πρεσβεύει, καθιστώντας τον “Μάρτυρα Κατηγορίας”, τη πρώτη και καλύτερη μεταφορά της εμβληματικής συγγραφέως, στη μεγάλη οθόνη. Μέσω απολαυστικών στιχομυθιών, επεξηγηματικών φλας μπακ, σφιχτοδεμένου μοντάζ και αεικίνητης πλανοθεσίας, ο σκηνοθέτης, αν και σέβεται στο έπακρο τις θεατρικές καταβολές του κειμένου, εν τούτοις προσδίδει μία οξυδερκή κινηματογραφική ματιά, σε μία ούτως η άλλως, συναρπαστική πρώτη ύλη.
Συνοψίζοντας, “Ο Μάρτυρας Κατηγορίας”, 62 χρόνια μετά την κυκλοφορία του, συνεχίζει να αποτελεί μία ανεπανάληπτη οπτικοακουστική εμπειρία, για κάθε επίδοξο σινεφίλ που σέβεται τον εαυτόν του. Η δε λύση, που επιφέρει σαν κεραυνό εν αιθρία, το συγκλονιστικό φινάλε, θα προκαλέσει επιφωνήματα θαυμασμού, ακόμη και στους πιο υποψιασμένους θεατές. Και προσοχή, κρατήστε την έκβαση κρυφή, από φίλους, συγγενείς και λοιπούς αδαείς, όπως προστάζει ευγενικά, η φωνή του παραγωγού, στους τίτλους τέλους. Γιατί κάποιες μαρτυρίες, πρέπει να φυλάσσονται ερμητικά στην αίθουσα, ακόμη και αν διαψεύδονται εκ των υστέρων, κατηγορηματικά.